Είναι σχεδόν βέβαιο ότι αν ρωτήσει κανείς ένα γονιό ποια είναι μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζει καθημερινά, μία από τις απαντήσεις είναι το να πείσει με κάθε πιθανό ή απίθανο τρόπο ένα νήπιο ή ακόμη και ένα μεγαλύτερης ηλικία παιδί να φάει ή να δοκιμάσει ένα νέο τρόφιμο, συνηθέστερα λαχανικό ή όσπριο. Η ώρα του φαγητού γίνεται δοκιμασία. Όσο ισχύει αυτό για τους γονείς, που ανησυχούμε και αγχωνόμαστε «αν τρώει καλά και αν τρώει αρκετά», άλλο τόσο ισχύει για το παιδί, ιδίως αν γινόμαστε φορτικοί. Πώς μπορούμε να πετύχουμε το στόχο μας χωρίς να γίνεται «μάχη» και να εξαντλούμαστε μέσα από αυτή τη διαδικασία; Ας δούμε πρώτα από όλα τι να αποφεύγουμε και εν συνεχεία τι μπορούμε να αλλάξουμε στην τακτική μας.

Τι δεν πετυχαίνει;

Το να επιχειρηματολογούμε για το πόσο θρεπτικό ή υγιεινό είναι ένα τρόφιμο. Το να προσπαθούμε να το «καμουφλάρουμε» δίνοντάς το μαζί με κάποιο άλλο που γνωρίζουμε ότι αρέσει στο παιδί. Εάν το ανακαλύψει, ρισκάρουμε να μην μας εμπιστεύεται και η προσπάθεια να φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Το να σκαρφιζόμαστε τεχνάσματα του τύπου «έρχεται το αεροπλανάκι» ή «μία μπουκιά για τον μπαμπά, μία για τη μαμά» κτλ μέχρι να εξαντλήσουμε όλο το κοντινό γενεαλογικό δέντρο. Το να εκλιπαρούμε να δοκιμάσει έστω μία μπουκιά ή χειρότερα ακόμα να προσπαθούμε να το δελεάσουμε υποσχόμενοι ένα επιδόρπιο, όπως ένα παγωτό ή άλλη ανταμοιβή, όπως ένα παιχνίδι.

Δεν θα πρέπει να μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση η σθεναρή άρνηση να φάει ή έστω να δοκιμάσει. Αν βρισκόμαστε στη θέση του, ενώ δεν είμαστε εξοικειωμένοι με ένα τρόφιμο θα θέλαμε να το φάμε; Φανταστείτε να έπρεπε να δοκιμάσετε ένα έντομο ή ένα ερπετό. Τα παραπάνω αποτελούν συνήθεις επιλογές σε κάποιες χώρες, όχι όμως στη δικής μας. Το επιχείρημα της νοστιμιάς ή της μιας μπουκιάς θα ήταν δύσκολο να μας πείσει. Ακραίο ίσως παράδειγμα. Όμως ας μην πάμε μακριά. Σε περιοχές της χώρας μας τα σαλιγκάρια ή τα μανιτάρια θεωρούνται απαραίτητα συστατικά τοπικών συνταγών, αλλά αυτό δεν αρκεί για κάποιους ώστε να τις επιλέξουν.

Οπότε τι να κάνουμε;

Στη βρεφική & νηπιακή ηλικία έχουμε τη «χρυσή ευκαιρία» να εισαγάγουμε όσο γίνεται περισσότερα υγιεινά τρόφιμα, όπως φρούτα και λαχανικά, στη διατροφή των παιδιών. Σαφώς χρειάζεται να οπλιστούμε με υπομονή καθώς η πρώτη φορά που θα προσφέρουμε ένα τρόφιμο δεν είναι σίγουρο ότι θα γίνει αρεστό.

Οι παραστάσεις που αποκτούν τα παιδιά προέρχονται κατά βάση από τους γονείς. Επιθυμητό, στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό,  είναι να τρώει όλη η οικογένεια στο τραπέζι τις ίδιες επιλογές. Η μίμηση των δικών μας επιλογών αυτομάτως θα αυξήσει τις πιθανότητες το παιδί να δοκιμάσει μόνο του ένα φαγητό. Επίσης, ενθαρρύνουμε το παιδί να φάει μόνο του, έστω και αν αυτό σημαίνει ότι μία σημαντική ποσότητα θα βρεθεί στο πάτωμα. Πρόκειται εξάλλου για μία ευκαιρία σχετικής αυτονόμησης για το παιδί. Ας μην του τη στερήσουμε. Παρατηρούμε συγχρόνως τι προτιμά και πώς αντιδρά στις νέες γεύσεις. Δε χρειάζεται απαραίτητα να είναι κάτι γλυκό. Σίγουρα οι περισσότεροι έχουμε δει αξιαγάπητους μπόμπιρες να δοκιμάζουν από περιέργεια ξινά ή πικρά φαγητά και παρά τους μορφασμούς να συνεχίζουν. Ας μην ξεχνάμε ότι στην «ανακάλυψη» νέων φαγητών συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις:

1) Το παιδί βλέπει τα χρώματα, ακόμη και το πώς είναι συνδυασμένα τα τρόφιμα στο πιάτο. Θυμηθείτε ότι ο «στολισμός» και η παρουσίαση είναι μείζονος σημασίας σε κάθε καλό εστιατόριο. Γιατί να μην είναι για το παιδί;

2) Μυρίζει το φαγητό

3) Με τα χέρια ή το πιρούνι ελέγχει την υφή του φαγητού και τέλος (αν είμαστε τυχεροί και φτάσουμε σε αυτό το στάδιο)

4) Δοκιμάζει και γεύεται το φαγητό. 

Ακόμη, είναι σημαντικό να είμαστε συστηματικοί και συνεπείς, όχι όμως φορτικοί. Για να εξοικειωθεί ένα παιδί με ένα νέο τρόφιμο συχνά απαιτούνται επαναλαμβανόμενες προσπάθειες από μέρους μας, ενδεχομένως 15-20 «απόπειρες», ξεκινώντας από μικρές ποσότητες, όχι ολόκληρες μερίδες. Δεν πιέζουμε το παιδί να φάει ή να δοκιμάσει, ούτε υποσχόμαστε ανταλλάγματα. Το σίγουρο είναι ότι θα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Το να χαρακτηρίσουμε «δύσκολο» ή «ιδιότροπο» το παιδί, σε συνδυασμό με το να δείχνουμε τη δική μας απογοήτευση για αυτό, θα δημιουργήσει αρνητικά προηγούμενα και το παιδί θα συσχετίσει με μία δυσάρεστη εμπειρία την προσπάθειά μας αυτή. Αναλογιστείτε ότι μικροί και μεγάλοι συνδέουμε μία ευχάριστη περίσταση, όπως μία γιορτή, με ένα γεύμα ή ένα συγκεκριμένο φαγητό που στη μνήμη μας σίγουρα θα αποτυπωθεί θετικά, όχι μόνο γευστικά αλλά και ως συνολική ανάμνηση. Από την άλλη, μην υπερενθουσιάζεστε και αντιδράτε υπερβολικά στην πρώτη μπουκιά μπρόκολου που θα δοκιμάσει.

Η εξοικείωση με ένα τρόφιμο δε γίνεται μόνο την ώρα του φαγητού. Μελέτη του Πανεπιστημίου του Reading σε νήπια ηλικίας 21-24 μηνών έδειξε ότι όσο συχνότερα δείχνουμε εικόνες φρούτων ή λαχανικών σε αυτά, τόσο πιθανότερο είναι να τα δοκιμάσουν ή και να ξεκινήσουν να τα τρώνε. Εκτός από βιβλία με ιστορίες και εικόνες τροφίμων, η συμμετοχή των παιδιών στην επιλογή των τροφίμων, πχ στο μανάβη αλλά και τη διαδικασία του μαγειρέματος είναι σημεία κλειδιά προς τη σωστή κατεύθυνση. Ρωτήστε τα παιδιά τι θα προτιμούσαν, προσφέροντας εναλλακτικές της ίδιας κατηγορίας (πχ «προτιμάς μήλο ή αχλάδι;») και αφήστε τα να διαλέξουν εκείνα τα φρούτα ή τα λαχανικά που τους κάνουν εντύπωση. Μην τα αφήνετε να παίζουν μόνο στη δική τους παιδική κουζίνα. Καλέστε τα να σας βοηθήσουν στη δική σας. Η «αναβάθμιση» θα τα ενθουσιάσει και σίγουρα θα περάσουν πολύ ευχάριστα βοηθώντας σας ως μικροί σεφ. Μέσα από τον τρόπο ενισχύεται η πιθανότητα για θετική στάση απέναντι στο φαγητό γενικότερα και το ενδεχόμενο να δοκιμάσουν τη «σπεσιαλιτέ» που μόλις έφτιαξαν. 

Συμπερασματικά, είναι απολύτως φυσιολογικό ένα παιδί να είναι αρνητικό στο να δοκιμάσει ότι του προσφέρουμε, ειδικά αν του είναι άγνωστο. Εγκαταλείποντας τις κλασικές μεθόδους που πιθανόν είχαν εφαρμόσει με μικρή επιτυχία σε εμάς ως παιδιά και εφαρμόζοντας συστηματικά τα παραπάνω έχουμε την ευκαιρία να πετύχουμε η όλη διαδικασία και εμπειρία του φαγητού να μετατραπεί από αγχώδης και εκνευριστική σε ευχάριστη και διασκεδαστική για όλη την οικογένεια. Τέλος, μην ανησυχείτε υπερβολικά αν το παιδί σας δεν τρώει αβοκάντο ή λιναρόσπορο και μην χάνετε τις ελπίδες σας! Δεύτερον, μελέτες έχουν δείξει ότι ακόμη και τα πιο δύσκολα παιδιά έχουν καλή ανάπτυξη και ότι ανά πάσα στιγμή στο μέλλον μπορεί να αρχίσουν να τρώνε και να δοκιμάζουν πολύ περισσότερα τρόφιμα από όσα θα περιμένατε.